Yaşar Kalafat 2
Tam ismi ile “Kıpçak/Kuman-Oğuz Türk Yapılanmasında Karşılaştırmalı Kumuk Halk İnanmaları” olan çalışmada, Kumuk yurdu üzerindeki Sovyet Rus yönetiminin nasıl bir iskân politikası takip ettiği ve nüfus kaydırmaları ile uyguladığı stratejisine dair de bilgi verilmektedir.
Kitapta, halk inançları konularına geçilmeden önce Kumuk Türklerinin, Sovyet eritme politikası karşısında direnme destanına dair de gerekli bilgi verilmektedir. Bu kimliği ile var olabilme mücadelesinde Azerbaycan Türkologlarının soylu desteklerine de değinilmektedir.
Bu tespitler, stratejisiz antiemperyalist bir mücadelenin bilhassa kültürel kimlik alanında verilemeyeceğini açıkça göstermektedir. Bunun içindir ki yönetimsel sosyal statüleri hangi düzeyde olursa olsun, Türklüğün yakın ve uzak geçmişte tabî tutulduğu eritilme yöntemleri bilinebilmeli ve gerekli sonuçlar çıkarılarak karşı stratejilerin esasları tespit edilirken, bu deneyimlerden yararlanılabilmelidir.
Halkbilimi Araştırmaları Kültür ve Strateji Merkezi’nin stratejik anlayışına göre birlikte yaşayan halklar, kültürleri ile tanış olabildikleri ölçüde güçlü bir sosyal yapı oluşturabilirler. Emperyalizm, sömüreceği topluma ekonomik ve siyasî çıkarma yapmadan evvel, kültürel çıkarma yapar ve bunun ilk adımı halkları kültürleri ile tanımak, ikinci adımı halkların kültürel aynılıklarını yok sayıp, kültürel farklılıkları varsa onları abartarak ihtilaflı vasatlar, kesimler oluşturmaktır.
Kumuk eli Türk coğrafyası planlı bir şekilde bölünmeye uğratılmıştı. Alana araştırıcı sıfatıyla gidebilmek, uzun soluklu çalışma yapabilmek sanıldığından çok daha zordu. Özel imkânlar, özel donanım ve özel ilişkileri gerektiriyordu. Bu
zorlukları Aynur Gazenferkızı Kumuk Türklerinin halk inanmaları konusunu mastır tezi olarak seçtiği zaman aşmıştı. Bizim karşımıza Kumuk Türk halk inançları büyük ölçüde çalışılmış hayatın geçiş dönemleri tek tek incelenmiş olarak gelmişti.
Bu bilgiler arasında Kumuk sosyal hayatı doğum evlilik ve ölüm safhaları ile alınmakta, ayrıca mevsimlik merasimlere sözlü kültür verilerine, Kumuk mutfağına dair de bilgi verilmektedir.
Bizim bu çalışmaya katkımız Türkiye’de Kumuklar konusunda yapılan çalışmalara dair bilgi vermek, Kumuk halk inançları konusunda karşılaştırması yapılan tespit türünü artırmak ve karşılaştırma coğrafi alanını imkân nispetinde biraz daha genişleme noktasında olmuştur. A. Gazenferkızı hocahanım Kumuk eline müteaddit defalar gitmiş alan çalışmaları yapmış, Kumuk konusunu çalışan bilim insanları ile temaslar kurmuştu. Çalışmasının resimlerle belgesel edilmesinin bir kısmı da ona aitti. Kumuk halk inançlarının resimlendirilmeleri konusunda Shurubu Kayhan Hoca Hanımın emsalsiz zenginlikteki arşivinden de istifade edilmiştir.
